Komentaryo ni ZAS sa blog “Katalik na kaibigan, mayroon ba nuon” sa Facebook…

MC, bahagi sana ito ng maaari nating pag-usapan pag masaglit ka uli rito sa Pinas. Ngunit heto na muna ang aking masasabi.

Naipahiwatig ko na sa komentaryo ko sa iyong “LOST” na ang kaisipan dito (laluna iyong kaugnay ng ideya ng pagkakaiba ng bespren at asawa) ay nakapaloob marahil sa hangganan ng kabihasnang Pilipino at ng banyaga at … Read Morematatagpuan siguro sa mga “nakapag-aral” at nakararanas ng proseso ng akulturasyon sa Kanluran (i.e., ang tibak noon sa Pinas at nanatiling ganito sa Amerika vs. ang kabataan sa kasalukuyan sa Pinas na wala o katiting lamang na mayroong ideolohiya). Itong huli (i.e., “nakapag-aral” at akulturado sa Kanluran, laluna sa bahagi nitong Amerikano) ay may iba-iba pa ngang kilos at ugali ngunit pulot pa nga sa Amerika — cf. halimbawa ang konsepto ng “boylet” na maaaring humantong sa kaso at kilos ni Dr. Kho, bagay na tila naroon na noong panahong bata-bata pa si Vilma Santos na naging biktima rin tulad ni Katrina. Sa kabutihang palad, tila hindi maihahalintulad ang penomenong ito sa iyong karanasan, MC. Partikular, dahil sa ipinapasok mo ito sa domeyn ng pagteteorisa at pang-unawa.

Sa palagay ko, hindi naman masasabing di-pangkaraniwan ang iyong karanasan. Mababasa mo ang kahawig nito sa mga nobela at mapapanood sa mga pelikula ng Kanluran. Ang konteksto lamang siguro ng pakikibaka laban sa nakaraang diktadurya ang magbibigay ng kaunting local color sa iyong istorya. Ngunit ganito rin ang konteksto ng isang nasalin kong tula (ni Paul Eluard) mula sa Pranses na tumutukoy sa pakikibaka laban sa mga Nazi:

Curfew

Ano pa nga ba’t may bantay sa pintuan
Ano pa nga ba’t kami’y nakakulong
Ano pa nga ba’t barado ang daan
Ano pa nga ba’t gapi ang lunsod
Ano pa nga ba’t ito’y nagugutom
Ano pa nga ba’t sandata nami’y nasamsam
Ano pa nga ba’t kumagat na ang dilim
Ano pa nga ba’t kami ay nagmahalan.

Hindi pinoproblema rito ang pagtatalik dulot ng kalituan ng isang babae na hahantong sa pag-ibig nito sa lalaki. Wala ring kasunduan. Wala rin ang nakatataas na status ng lalaki ni ang dependensya ng babae sa kanyang asawa (na hinahadlangan ang kabiyak na magpatuloy ng pag-aaral) na ipagpapalit sa dependensya sa nakatalik at patuloy na kinakatalik na lalaki na magbibigay sa babae ng pagkakataon na magtapos ng kanyang kurso. (Biro: kung ako’y peminista… masasabi kong may pagsasamantala rito sa babae na dumaranas ng kalituan o dili kaya ay hindi nalilibugan sa kanyang asawang wala pa sigurong karanasan dahil sa kabataan). May mga kahawig ditong kuwento sa Pinoy Spy erotica. Mabuti na lamang at nasa lebel ng kaisipan kung hindi man pilosopiya ang iyong pagkasalaysay. Gayumpaman, mas naging romantiko at madamdamin (tulad ng makikita sa tula) sana ang istorya kung magkapantay ang dalawang nagkatagpo sa teritoryo ng libog.

Nasa twilight zone ng kabanyagaan at ng kapilipinuhan ang iyong kuwento. Kung baga sa pelikulang Ingles may pagka-“Brief Encounter” ni David Lean (na kinopya naman ng Hollywood sa “Falling In Love” ni Ulu Grosbard) ang nangyari, liban sa pangyayaring sa orihinal na bersyong Ingles hindi itinuloy ang dapat at gustong mangyari ng dalawa samantalang sa bersyong Hollywood natuloy pa rin dahil sa nagkita muli ang dalawa (hindi na nagkita muli ang magsing-irog sa bersyong Ingles dahil nangibang-bansa ang lalaki (tulad mo!!!).
Sa konteksto ng kabihasnang Pilipino, mas “praktikal” ang maaaring solusyon. Maaaring iwanan na lamang ng babae ang kanyang non-performing na bana at sumama na lamang sa lalaki. O kaya pabalik-balik na lamang ang lalaki at ipagpapatuloy ang “relasyon” (Pinoy Spy Erotica). Kung madiskubre, trahedya (sori na lang).

Mas kumplikado ang iba’t ibang solusyon ng Pinoy sa mga problemang duloy ng libog. Pakibasa ang nabanggit kong papel tungkol dito. Ngunit mas romantiko ang konsepto ng “kabiyak” at ang paghahanap ng magkabiyak sa isa’t isa. Ang magkabiyak ang dalawang nilalalang na katulad ng biniyak na niyog na mabubuo lamang kung mahanap at mapag-isa ang dalawang bahagi. May kinalaman din ito sa dalawang nilalang sa loob ng pinagmulan nating lahat na kawayan na tinuka at biniyak ng ibong Timamanukin, simbolo ni Bathala. Heto (na naman!!!???) ang isang tula ko:

Kabiyak

Bihag nga ba tayo ng Panahong walang
Hanggan buhat noong lisanin ang Silid
Na s’yang itinakda ng Ibong lumalang?
Magtatahan na lang ba tayo sa gilid
Bunga ng pagsabog ng ating pag-ibig
Na nagmulang Isa at walang maliw?
Ngunit ang dami ngayong patak ng tubig
Ang hinahanap ay kapwa niya’t saliw
Hiwalay mang kumislap sila sa araw!
Una mang naluto’t at unang babasagin
Ni Bathala akin ang panahong ilaw
Na labi para kita’y muling ibigin
Sa ibayo’t kagitnaan nitong mundo
Na s’atin nagmula’t sa atin din guguho.

Maipapaloob kaya sa dalumat ng Kabiyak ang tatlong anyo ng libog at paggiliw na iyong inilahad? zas